Bu makalede, Arap Yazarlar Birliği’nin en iyi 100 Arap romanı listesinden ilk 10 romanı sunuyoruz.
1. Kevâbîsu Beyrût, Ğade es-Semmân
Suriyeli yazarın hatıralarından oluşan roman, Lübnan iç savaşının tüm gerçeklerini gözler önüne seriyor: 6 dile çevrilen roman, ekim 1976’da yayımlandı.
Romandan alıntılar:
“Adaletsiz bir toplumda tarafsızlık yoktur. Çıplaklık ve vizonun, açlık ve hazımsızlığın olduğu yerde tarafsızlık yoktur. Asıl suçlular tarafsızlardır. Asıl suçlular susanlardır. Bunlar zulmü görürler ve zulme katlanırlar ama ucuz refahı, yüce ve pahalı mücadeleye tercih ederler.”
“Evcil hayvan dükkanındaki mahlukat gibi sürekli bir mahkummuşum gibi hissediyorum. Ama aynı zamanda daima mahkumiyetimin bilincindeyim ve zincirlerimi kırmaya çalışıyorum. Benim ufka ve semaya duyduğum özlemim, gerçek özgürlük duvarları sınırları, adı ise vatan olan büyük bir hapishananeye nakledilmek değildir.
“Bir an kardeşimi düşündüm, ne yapar hapishanede? Suçulularla arkadaşlık kurmasından korkmam, zaten hapishanelerimiz çocuk suçlularla dolu. Yetişkin suçlularsa iktidar koltuğunda hayali özgürlük kafeslerinde korkmaya devam etmekteler.”
2. Haddese Ebû Hureyre Ḳâle, Mahmûd el-Maṣᶜedî
Roman, Tunuslu yazar Mahmûd el-Masᶜedî’nin varlık felsefesine dair düşüncelerini ihtiva etmekte. Geleneksel bir kişiliğin mutat bir yolculuğunu tartışan kitap, 1973’te Tunus’da basıldı.
Romandan alıntılar:
“Güneşe daima özlem duyar, onun doğuşundan hep korkardı ve şöyle derdi: Yapabiliyorsan, hayatının tümünü aydınlığa çevir.”
“Kurtlar kanlarınıza büründü ve size korku, susuzluk ve açlık ödünç verdi. Ve ağızlarınızda yeni köpek dişleri çıktı. Sizi tüketti ve sizinle çarpıştı. Ne savaş susuzluğu giderir ne de yağmacılık doyurur! Allah’a yemin olsun ki bu çok olağan üstü bir şey, ne istediğinizi bilmeden bozarsınız, talan edersiniz, Allah’ın yarattığı şeyleri tahrip edersiniz. Yok yok, siz ancak tahrip edici birer baltasınız. Siz utanmaz, arlanmaz mısınız!”
3. Râme ve’t-tinnîn, İdvâr el-Ḥarrâṭ
Diyalojik bir kitap olan bu romanın kahramanları bir erkek ve bir kadındır. Roman boyunca izlenen diyaloğa Firavun, Yunan ve İslam medeniyetine ait bir takım efsanevi, sembolik unsurlar karışmıştır. Bir üçlemenin birinci bölümünü oluşturan bu kitabı sırayla ez-Zemenu’l-âḥer ve Yaḳînu’l-ᶜaṭş kitapları takip eder. Kitap 1980 yılında yayımlandı.
Romandan alıntılar:
“Aşk yalandır. Yalnızlıktan kurtulmak için azgın bir şehvettir. Yok olmaya doğru durmak bilmeyen patlama, gittikçe artan birleşme ve tutuşmadır. Ama aynı zamanda yalnızlığın çevresinde dolaşır ve onu kutsayacak duruma gelir. Aşk, ölümden de acıdır. Bizler yalnızlığımızı seviyoruz, aşk da şifası olmayan bir yalnızlıktır.”
“Aşk, gerçek bir duygu olarak hayatın sancısına karışınca hayat, acılarıyla bile en güzele dönüşür ki her saatin ve her günün içinde büyülü anlar ve gerçekleşmiş umutlar vadederek kalpten gelen özlemden etkilenen kıvılcımlar taşır.”
4. Ez-Zemenu’l-mûhiş, Haydar Haydar
Suriyeli yazara ait kitap, laikliği benimsemeye ve geçmişi reddetmeye, şimdiyi ise sadece geleceğin ışığında okumaya davet eden şahısların tutumunu temsil etmekte. Roman 1973 yılında Lübnan’da basıldı.
Romandan alıntılar:
“Önceden hesap etmediğimiz bir zaman geldi. Aşkın ve nefretin, yaratıcılığın ve cahilliğin, fırsatçılığın ve devrimin birbirine eşit olduğu bir zaman. Böylesi trajik bir zamanda zararlı otlar yeşerdi ve verimliliğin ve aşkın köklerini emmeye başladı.”
5. el-Veḳâᵓiᶜu’l-ġarbiyye fî İẖtifâi Saᶜîd Ebi’n-Naẖs el-Muteşâil, İmîl H̱abîb
Filistinli romancı İmîl H̱aydar bu alaycı roman aracılığıyla et-Teşâul [kötümserlik-iyimserlik] kavramında toplanan et-Tefâᵓul [iyimserlik] ve et-Teşâᵓum [kötümserlik] kavramlarını ayırmada yetersizlikten muzdarip bir kişinin öyküsünü anlatmakta. Roman 1974’te Lübnan’da basıldı.
Romandan alıntılar:
“Cesaret beni bir çıkmaza düşürdü. Bu çıkmazdan ancak daha fazla cesaretle çıkabildim.”
6. Ricâl fi’ş-şems, Ġassan Kenefânî
Filistin’in başkaldıran yazarlarından Ġassan Kenefânî’nin ilk romanı bu eser, Filistin halkının 1948’de yaşadığı nekbe olaylarını irdelemektedir. 1963’te Beyrut’ta basılan roman, 1973’te sinema filmine uyarlandı ve dünya sineması tarihinde en önemli 100 siyasi film listesinde yerini aldı.
Romandan alıntılar:
“İnsanlar şerefleriyle yemin etmedikleri sürece işler yolunda gider.”
“Ağaçlarını, evini, gençliğini ve köyünün tamamını kaybettiğine inandırabilmen için selsefil on yıl geçirmen gerekti.”
“Buradaki hayatının ölümünden daha mı iyi olduğunu sanıyorsun? Niçin bizim gibi çabalamıyorsun? Niçin şu yastıktan kalkıp Allah’ın ülkesinde ekmek aramaya çıkmıyorsun? Memurların azarlamalarına rağmen ömrün boyunca yardım unu yemeye devam mı edeceksin, şerefin pahasına?”
“On yıl boyunca bir takım şeyleri kabullenmeye çalıştı. Ama hangi şeyler? Vatan uğruna kaybettiği adamlığını mı? Ne fayda? Adamlığını da kaybetti vatanını da. Lanet olsun bu melun dünyadaki her şeye.”
7. el-H̱arbu fi berri mısr, Yûsuf el-Ḳaᶜīd
Mısırlı yazar Yûsuf el-Ḳaᶜīd‘in kaleme aldığı politik roman, bir köyün muhtarının öyküsünü konu edinmektedir. Muhtar, oğlunu 1973 harbine göndermemeyi tercih eder. Onun yerine savaşta şehit olacak muhtarın oğlunu kendi oğlu diye savaşa gönderir. Böylece birçok kişinin karışacağı davanın ipuçları baypas edilir. Roman 1978’de Lübnan’da basıldı.
Romandan alıntılar:
“Her kuşağın bir yazgısı vardır. Biz Mısırlıların da yazgısı hırsın güçten daha büyük olmasıydı. Ayaklarımızı koyduk ama altında bir yer bulamadık. Bulutlara dokunmak için kafalarımızı kaldırdık ama bu defa da gökyüzü ortadan kayboldu. Kuşağımızın gerçeği üzerine ellerimizi koyduğumuz an önderimiz şehit olarak ona herzamankinden daha çok ihtiyaç duyduğumuz bir anda bizi yüzüstü bıraktı.”
8. Şeref, Ṣunᶜullaẖ İbrâhîm
Mısırlı yazar Ṣunᶜullaẖ İbrâhîm bu romanında uzun süreli cezaya çarptırılmış mahkumların insani boyutunu ele almakta. 1997’de Mısır’da basılan roman hapishane edebiyatı kategorisinde ele alınmakta.
Romandan alıntılar:
“Şayet şeref bedeniyle dört duvar arasında var olsaydı ruhu sürekli dışarıda uçardı, gece gündüz, zira o, özgürlük aşkından ve merakından mahrum kalmamak için daima köle olarak kalmayı tercih eden büyük bir halkın neslindendir.”
9. el-Baẖs̱u ᶜan velîd mesᶜûd, Cebrâ İbrâhîm Cebra
Roman, Arap kişiliğinin farklı unsurlarını kendinde barındıran “Velîd Mesᶜûd” karakteri etrafından dönmekte. Filistinli yazar Cebra İbrâhim Cebra’nın bu kitabı, 1978’de Dârus̱’s̱eḳâte el-Cedîde tarafından basıldı.
Romandan alıntılar:
“Gençliğimizde geçmişimizi hatırlamaktan utanırdık. Çünkü şimdi ve gelecek daha önemliydi. Ama yaşımız ilerledikçe utangaçlığımız da azalıyordu.”
10. es̱-S̱ulâs̱iyye, Necip Mahfuz
Beyne’l-ḳaṣreyn (1956), Ḳasru’ş-şevḳ (1957) ve es-Sukkeriyye kitaplarından oluşan Nobel ödüllü Mısırlı Necip Mahfuz’un bu üçlemesi, bir karakterin çocukluğundan ergenliğe oradan gençliğine kadar uzanan hayat hikâyesini anlatmakta.
Romandan alıntılar:
“- Öyleyse niçin insanlar yaratılıştan itibaren evlilikte ısrar ediyorlar?
– Çünkü evlilik – ölüm gibidir – ona ne uyarı ne de ihtiyat fayda verir.”
Arapçadan çeviren: Cuma Tanık / 2018
Kaynak: 10-best-arabic-novels
*Bu içerik başka mecrada yayımlanamaz.
1 Yorum
Yusuf el Kaid olmalı. Selamlar