Zahran Alqasmi’nin yazdığı “تغريبة القافر: Issızın Yabancılaşması” 2023 Uluslararası Arapça Kurgu Ödülü’nün (IPAF) kazananı olarak açıklandı. Rashm tarafından yayınlanan roman, Abu Dabi’de düzenlenen ve internet üzerinden de yayınlanan bir törenle Jüri Başkanı Mohammed Achaari tarafından bu yılın kazananı olarak ilan edildi.
Alqasmi’ye 50.000 ABD Doları ödülün verilmesi yanı sıra, IPAF tarafından romanın İngilizce çevirisi için fon sağlanacak.
Ödülün jüri başkanlığını üstlenen Mohammed Achaari şunları ifade etti:
Zahran Alqasmi’nin Issızın Yabancılaşması adlı romanı modern kurguda yeni bir konuyu ele alıyor: su ve suyun doğal çevre üzerindeki etkisi ve düşman bölgelerdeki insanların yaşamları. Gerçeklik ve efsanenin sınırlarını bulanıklaştıran romanın hassas yapısı ve hassas şiirsel dili, insanların hayatlarında önemli bir rol oynayan ama aynı zamanda korku ve tiksinti uyandıran “su kahini” gibi zorlayıcı karakterler için bir kanal oluşturuyor. “Issızın Yabancılaşması”bizi Arap romanında çok az bilinen Umman’ın nehir yatakları ve aflajlarının (su kanalları) dünyasına taşıyor ve doğal güçlerin bireyler, çevre ve kültür arasındaki ilişkiyi nasıl etkilediğini gösteriyor.
Mütevelli Heyeti Başkanı Profesör Yasir Suleiman ödüle dair şunları ifade etti:
Kendi sosyo-çevresel ortamına kök salmış olan “Issızın Yabancılaşması”, hayatını yeraltındaki suyun gelgitlerine bağlı olarak sürdüren Umman köy toplumunun sosyal dokusunu inceliyor. Hayatındaki kazalara karışan su kahini, toplumunun felaketlerini yaşarken, çevresel bir güç olarak suyun çalkantılı doğasından da aynı ölçüde acı çekiyor. Roman, okuyucuyu kırılganlığın ve hazır düşünce biçimlerinin hâkim olduğu bir dünyaya götürüyor. Yerel ritimlerle bezenmiş nefis bir dille yazılan roman, anlatı akışı ve şiirsel itkisiyle okuru büyülüyor.
Umman’ın bir köyünde geçen “Issızın Yabancılaşması”, toprağın derinliklerinde saklı kaynakları bulup izini sürmek için topluluk tarafından görevlendirilen su kahimi Salem bin Abdullah’ın hikâyesini anlatıyor. Romanın merkezinde, Umman’daki köy yaşamıyla ayrılmaz bir şekilde bağlantılı olan ve birçok hikâye ve efsaneye ilham kaynağı olan sulama sistemi aflaj yer alıyor. Alqasmi aynı anda hem suyun hayat veren niteliklerini hem de kıtlık veya sel yoluyla tehlike ve ölüm getirme potansiyelini irdeliyor. Salem’in tüm yaşamı suyla olan derin bağıyla şekillenmiştir: annesi boğulmuş, babası ise su kanallarından birinin (aflaj) çatısının çökmesiyle göçük altında kalmıştır. Kahin, mesleği gereği kendini bir su kanalında hapsolmuş ve yaşam mücadelesi verirken bulur. Arapça anlamıyla “anlatıcı”, insanları – kelimenin tam anlamıyla – “sulayan” ve susuzluklarını gideren kişidir; roman bu orijinal işlevi yeniden canlandırıyor.
Salem’in hikâyesindeki bir diğer önemli güç de kadın karakterler. Alqasmi, Uluslararası Arap Kurgu Ödülü’nün internet sitesi için verdiği bir röportajda şöyle diyor: “Tarihsel olarak kadınlar insanlığa hayat verdiler; medeniyetlerde ve tarımda değişimi başlattılar; birçok önemli tarihsel dönüşüme neden oldular. Ben de kitapta buna, kadınların ana kahramanın hayatında nasıl değişikliklere yol açtığına odaklanmaya çalıştım”.
Zahran Alqasmi, 1974 yılında Umman Sultanlığı’ndaki Dima Wattayeen’de doğmuş Ummanlı bir şair ve romancıdır. Issızın Yabancılaşması’ndan (2021) önce üç roman – Mountain of the Horseradish Tree (Yaban Turpu Ağacı Dağı) (2013), The Sniper (Keskin Nişancı) (2014) ve Hunger for Honey (Bal Açlığı) (2017) – ve on şiir derlemesinin yanı sıra Biography of the Stone 1 (Taşın Biyografisi 1) (kısa öykü derlemesi, 2009) ve Biography of the Stone 2 (Taşın Biyografisi 2) (kurgu dışı, 2011) yayımlamıştır.
Alqasmi, Uluslararası Arapça Kurgu Ödülü’nü kazanan ilk Ummanlı yazardır.
The Water Diviner, ödüle başvuranlar arasından jüri tarafından Temmuz 2021 ve Haziran 2022 tarihleri arasında Arapça yayınlanan en iyi roman olarak seçildi. Cezayir, Mısır, Irak, Libya, Umman ve Suudi Arabistan’dan yazarların oluşturduğu altı kişilik kısa listeden seçildi. Kısa listeye kalan altı finalistin – Siddik Hadj-Ahmed, Azher Jirjees, Najwa Binshatwan, Miral al-Tahawy, Fatima Abdulhamid ve Zahran Alqasmi – her biri 10.000 ABD Doları alacak.
Beş kişilik jürinin başkanlığını Faslı yazar ve romancı Mohammed Achaari yaptı. Achaari’ye jüride Mısırlı akademisyen ve roman yazarı Reem Bassiouney, Cezayirli roman yazarı, araştırmacı ve gazeteci Fadhila El Farouk, İsveçli üniversite profesörü ve çevirmen Tetz Rooke ve Ummanlı yazar ve akademisyen Aziza al-Ta’i eşlik etti.
